De Latijnse school was vóór de 19e eeuw een in heel Europa wijd verbreid schooltype, dat leerlingen (uitsluitend jongens, overwegend afkomstig uit gezinnen uit de hogere en middenklasse) voorbereidde op de universiteit.
Destijds was het Latijn de taal van de wetenschap, en zelfs de colleges op universiteiten werden in deze taal gegeven. Kennis van het Latijn was essentieel voor een ieder die hogere studies wilde verrichten. Het lesprogramma van de Latijnse school bestond grotendeels uit Latijn. Andere vakken waren van marginale betekenis. Een leerling sloot de Latijnse school af met een schoolexamen, de zogeheten promotie. Die promotie gaf toegang tot de universiteit.
In de 18e eeuw begon in Nederland de populariteit van de Latijnse scholen te tanen, onder meer door de opkomst van de "Franse scholen", waar men ook Frans leerde (een taal die toen bezig was Latijn te verstoten van zijn positie van Europese lingua franca) en praktische vakken zoals boekhouden. Ook werd het in de 19e eeuw mogelijk buiten de Latijnse school om een toelatingsexamen voor de universiteit te doen. Leerlingen uit de voorlaatste klas van de Latijnse school konden die examens vaak al met succes afleggen. Zo liepen de eindexamenklassen leeg.
In 1838 werd in Nederland een onderwijshervorming doorgevoerd. Naast de Latijnse school ontstond het gymnasium. Het Latijn was bij dat schooltype nog altijd het belangrijkste vak, maar er werd aanzienlijk meer tijd uitgetrokken voor de moderne talen (Frans en Duits, soms ook Engels) en wiskunde en natuurwetenschappen. In de jaren na 1838 werden zeer geleidelijk alle Latijnse scholen omgezet in gymnasia. In 1858 telde Nederland 31 gymnasia en nog 32 Latijnse scholen.
